Yayınlandı:
13 Eylül 2012
Kategori:
Teknik Makaleler
Bir iletkende müsade edilen maksimum akım taşıma miktarının belirlenmesi gerekirse IEEE – 399 Kısım 13’e göre aşağıdaki eşitliğe göre hesaplama yapılmalıdır.
Bir iletkende müsade edilen maksimum akım taşıma miktarının belirlenmesi gerekirse IEEE – 399 Kısım 13’e göre aşağıdaki eşitliğe göre hesaplama yapılmalıdır.
Neher-McGrath tarafından tanımlanan bu eşitlikte;
- I – Akım taşıma miktarı (kA)
- Tc – Müsade edilen İletken sıcaklığı (°C)
- Ta – Ortam Sıcaklığı (°C)
- ∆Td – Dielektrik ısınma esnasında iletkende meydana gelen sıcaklık artışı (°C)
- Rdc – İletken DC direnci (µ_/ft)
- Yc – Yanaşma,yüzey etkisi ve ısıl etkilere bağlı kayıp artışı
- Rca’ – İletken ve ortam arasındaki ısıl direnç (thermal- Ωft, °C-cm/W)
Yukarıdaki eşitlikten de görülebileceği gibi bir iletkendeki, anma akım taşıma kapasitesi aşağıda belirtilen faktörlere bağlıdır;
- Ortam sıcaklığı (Hava veya Toprak)
- Diğer kablolara veya ısı kaynaklarına olan yakınlık
- Serim metoduna (toprağın üstüne veya altına)
- Kablonun serildiği ortamın termal iletkenliğine
- Kablo bileşenlerinin termal iletkenliğine
Genel olarak, özel durumlar dışında, yukarıda bahsedilen eşitliğe göre hesaplama çok sık olarak yapılmamaktadır. Farklı kablo tipleri ve farklı kablo serim metodları için kablo üreticileri tarafından verilmiş olan akım taşıma tabloları kullanılmaktadır.
Standart üretici kataloglarından alınacak bu anma akım taşıma kapasitelerini, uygulamadaki gerçek ortam şartlarına göre düzenlemek gerekir. Farklı çarpanlardan gelen bu düzeltmeye akım düzeltme faktörü denir. Akım düzeltme faktörü ile anma akım taşıma kapasitesinin çarpımı, mevcut şartlarda serilmiş olan kablo için müsade edilen maksimum akım taşıma miktarını verecektir.
Farklı faktörlerin bir araya gelmesi ile hesaplanan toplam faktöre etken alt faktörler şöyledir;
K1 – Havada serilmiş kablolar için ortam sıcaklığının etkisi
K2 – Toprağa serilmiş kablolar için ortam sıcaklığının etkisi
K3 – Toprağın termal direncindeki değişikliklerin etkisi
K4 – Kabloların grup halinde serilmesi
Sonuç olarak, Akım düzeltme faktörü;
K = K1xK2xK3xK4
Yukarıda belirtilen bu faktörler çeşitli üreticilerin kataloglarından sağlanmalıdır. Tüm üreticiler farklı şartlar ve koşullar altında test ettikleri üretimlerini, aynı şartlar altındaki akım taşıma miktarına etki edecek faktörleri kendi kataloglarında yayınlamaktadır.
Aşağıda uluslararası standartlara göre kabul edilen ve farklı koşullar için bazı düzeltme faktör tabloları verilmiştir.
Değişik hava sıcaklıklarındaki düzeltme faktörleri: K1
IEC 60364-5-52 - Tablo A.52-14
Değişik Toprak sıcaklıklarındaki düzeltme faktörleri: K2
IEC 60364-5-52 - Tablo A.52-15
Toprak Termal Direnci düzeltme faktörü: K3
IEC 60364-5-52 - Tablo A.52-16
Kabloların gruplandırılması ve Serim düzeneği: K4
IEC 60364-5-52 - Tablo A.52-21
IEC 60364-5-52 - Tablo A.52-18
Bir sonraki yazıda Kısa devre hesaplarının kablo kesiti tayinine etkisininden bahsedeceğiz.
Yazar hakkında
İlker Canvarol
Elektrik Mühendisi
1976 İstanbul doğumlu. Yıldız Teknik Üniversitesi , Elektrik Mühendisliği mezunu. Uluslararası firmaların yurtdışı şantiyelerinde Grup Şefliği ve Proje Müdürlüğü görevlerinde bulunduktan sonra Türkiyede bir Elektrik Taahhüt firmasında Yönetim Kurulu Üyesi sıfatı ile meslek hayatına devam ediyor. Evli, 1 kız babası.