Adım Adım Rejeneratif Enerji Sistemine Geçiş: AB 2050 Planı

Karşılıklı faydaların gerçekleştirilmesi için üretim sistemleri, insanların ihtiyaçlarını karşılamanın yanı sıra rejeneratif, iklime karşı dirençli, eşitlikçi ve biyolojik çeşitlilik açısından zengin olmalıdır. Tarım, kentsel planlama ve döngüsel ekonomi gibi çeşitli alanlar, ekolojik olarak esinlenmiş restoratif ve rejeneratif tasarımları benimsemiştir. Ancak Proses Sistemleri Mühendisliği bu yaklaşımı henüz tamamen benimsememiştir.

Farklı sektörlerin iklim dostum enerji sistemlerine yönelik farklı gelişimleri de gözetilerek genel bir planın oluşturulması, bu planın gerçekleştirilmesinde ve buna yönelik adımların atılmasında önemlidir. Bundan dolayı, Avrupa Birliği doğal karbon tutumunu gözeterek 2050 yılına kadar karbon emisyonları bakımından nötr enerji sisteminin oluşturulmasına yönelik spesifik adımları belirlemiştir. AB’nin bu yaklaşımı, farklı sektörlerde enerjiyi entegre ederken yenilenebilir enerji kaynakları, biyoyakıtlar, hidrojen ve biyo-ürünlerden elektrik ve ısının üretilmesini içermektedir. Avrupa Birliği, bu plan uyarınca, yenilenebilir enerji kaynaklarının mevcudiyeti, teknolojiler, depolama ve son kullanıcılara dayanarak belirli bölgelere ayrılmıştır.

Yenilenebilir kaynaklar arasında rüzgâr, güneş enerjisi, jeotermal, biyokütle ve atık bulunur. Yenilenebilir kaynaklara yönelik çeşitli teknolojiler arasında rüzgâr türbinleri, fotovoltaik güneş enerji sistemleri ve biyokütle CHP (birleşik ısı ve güç) santralleri bulunur. Depolama kapsamında hidroelektrik enerji depolama ve termal enerji depolama gibi seçenekler bulunmaktadır.

Bunların yanı sıra, sürdürülebilirlik planı dahilinde optimizasyon süreci, kaynak maliyetleri, nakliye maliyetleri ve yenilenebilir teknoloji maliyetlerinde beklenen azalma gibi çeşitli faktörler düşünülmektedir. Nihai amaç, 2050 yılı için AB’nin karbon nötr hedefi doğrultusunda yenilenebilir enerjiyi optimal olarak entegre etmektir. AB’nin buradaki nihai 2050 hedefi karbon nötrlüğünü maksimuma çıkarmak ve Dünyanın kendi kendine rejeneratif kabiliyetlerine uyum sağlamaktır.

Dünyanın kendi kendine rejeneratif kabiliyetini kabul ederek sürdürülebilirliğe, kaynak verimliliğine ve karbon nötrlüğe önem veren, AB’nin 2050 yılına kadar bir rejeneratif enerji sistemine geçişinin tasarlanmasına yönelik kapsamlı adımlar farklı sektörler için değerlendirilmiştir.

2050 yılına kadar Avrupa Birliği’nde sürdürülebilir ve karbon nötr enerji sistemine geçiş, çeşitli sektörleri kapsayacak şekilde birkaç önemli adım ve strateji içermektedir. Bu rejeneratif enerji sistemine geçiş adımları aşağıda ayrıntılı bir şekilde açıklanmaktadır:

1. Ekonomik Sürdürülebilirlik:

• Net Bugünkü Değer (NPV) Analizi: Rejeneratif enerji sistemine geçiş, kapsamlı bir ekonomik analizle başlamaktadır, böylece yenilenebilir enerji projelerinin mali bakımdan uygulanabilir olup olmadığı değerlendirilmektedir. Ekonomik NPV; vergiler, KDV ve devlet destekleri haricinde, yıllar içindeki indirgenmiş nakit akışlarının toplanmasıyla hesaplanmaktadır. Bu değerlendirme, ekonomik olarak uygulanabilir yenilenebilir enerji yatırımlarını tanımlamaya yardımcı olmaktadır.

2. Çevresel Sürdürülebilirlik:

• CO2 Emisyon Azaltımı: Çevresel bakış açısından, karbon dioksit (CO2) emisyonunun azaltımı en önemli odak noktadır. Bu geçiş planı, önceki yıla göre yüzde olarak ölçülerek, emisyonların yıllık olarak azaltılmasına yönelik belirli hedefleri ana hatlarıyla belirlemektedir.
• Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Dağıtımı: Bu geçiş planı, çoğunlukla, rüzgâr, güneş enerjisi ve biyokütle gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının artan bir şekilde dağıtımına dayanmaktadır. Bu kaynaklar, fosil yakıtlarına kıyasla önemli ölçüde daha düşük karbon emisyonu ile elektrik üretmektedir.
• Doğal Karbon Tutumu: Bu geçiş planı, Dünyanın karbon tutumu kabiliyetini göz önünde bulundurmaktadır, burada Avrupa Birliği’nde nüfusa göre karbon giderimi oranı, atmosferik CO2 konsantrasyonunun azaltılması için hesaba katılmaktadır.

3. Toplumsal Sürdürülebilirlik:

• İş Yaratma: Bu planın önemli bir toplumsal yönü, yenilenebilir enerji sektöründe yeni işlerin ortaya çıkmasıdır. İş ve Ekonomik Kalkınma Etkisi (JEDI) gibi modeller, bu geçişle ortaya çıkacak yeni işlerin ve iş kollarının niteliğini ve niceliğini tahmin etmek için kullanılmaktadır.
• Sosyal Güvenlik Katkıları: İşverenler ve işçiler tarafından ödenen sosyal güvenlik katkıları, yeni iş yaratmanın neden olduğu toplumsal rahatlatma etkisi ile birlikte göz önüne alınmaktadır. Burada önemli olan husus, geçiş boyunca toplumsal etkinin pozitif kalmasıdır.

4. Enerji Sektörüne Yönelik Geçiş Planı:

• Yenilenebilir Enerji Hedefleri: Farklı sektörler için yenilenebilir enerjinin benimsenmesine yönelik spesifik hedefler belirlenmiştir. Örneğin, 2030 yılına kadar, tüm sektörlerde elektrik ve ısı talebinin en azından %50’si yenilenebilir kaynaklardan üretilmelidir.
• Teknolojik Dönüşüm: Bu geçiş planı, fosil yakıtına dayanan enerji üretiminden yenilenebilir kaynaklara dönüşümü içermektedir. Rüzgâr türbinleri, güneş enerjisi panelleri, jeotermal santraller ve biyokütle birleşik üretimi bu bağlamda önemli rol oynamaktadır.
• Verimlilik İyileştirmeleri: Enerji verimliliği, genel enerji tüketimini ve emisyonları azaltmak için önemlidir. Bu, teçhizatlar, yapılar ve endüstriyel süreçlerin verimliliğinin iyileştirilmesini içermektedir.

5. Taşımacılığa Yönelik Geçiş Planı:

• Elektriklendirme: Taşımacılık sektöründe elektriklendirme önemli bir stratejidir. Geleneksel fosil yakıtlı araçların yerine elektrikli araçların geçmesi beklenmektedir, böylelikle emisyonların azaltılması hedeflenmektedir.
• Biyoyakıtlar: Biyodizel, biyoetanol ve hidrojen gibi biyoyakıtlar; havacılık ve uzun mesafeli taşımacılık gibi elektriklendirmenin zor olduğu sektörler için düşünülmektedir.
• Teknolojik Gelişmeler: Etkili ve çevre dostu taşımacılık teknolojilerine yönelik araştırma ve geliştirme teşvik edilmektedir.

6. Isı Üretimine Yönelik Geçiş Planı:

• Isı Pompaları: Yenilenebilir elektrikle güç sağlanan ısı pompaları, konut ve ticari ısıtma gereksinimleri için teşvik edilmektedir. Bunlar, enerji bakımından verimli ısıtma çözümleri sağlamaktadır.
• Biyokütle CHP: Sürdürülebilirlik ve azaltılmış emisyonlara önem vererek ısı üretmek için, bir hammadde olarak biyokütleyi kullanan birleşik ısı ve güç (CHP) sistemleri kullanılmaktadır.
• Termal Güneş Enerjisi Sistemleri: Isıtma amaçları doğrultusunda güneş enerjisinden faydalanmak için termal güneş enerjisi sistemleri kullanılmaktadır.

7. Şebeke ve Altyapı Geliştirme:

• Şebeke İyileştirmeleri: Elektrik şebekesi, artan yenilenebilir enerji üretimine uygun hale getirilecek şekilde iyileştirilmektedir. Daha iyi verimlilik için akıllı şebeke teknolojileri kullanılmaktadır.
• Altyapı Yatırımları: Elektrikli araçlar için şarj altyapısına ve kesintili yenilenebilir enerji kaynaklarını yönetmek için enerji depolama çözümlerine yönelik yatırımlar yapılmaktadır.

8. Politika ve Düzenlemeler:

• Destekleyici Politikalar: Hükümetler; tarif garantisi, vergi teşvikleri ve emisyon azaltma hedefleri gibi yenilenebilir enerji dağıtımını destekleyen politika ve düzenlemeleri uygulamaktadır.
• Karbon Fiyatlandırması: Karbon vergileri veya emisyon üst sınırı ve ticareti gibi karbon fiyatlandırma mekanizmaları, işletmeleri emisyonları azaltmaya ve daha temiz enerji kaynaklarına geçiş yapmaya teşvik etmektedir.

9. Toplum Bilinci ve Katılımı:

• Eğitim: Halk bilinçlendirme kampanyaları, yenilenebilir enerji faydalarını ve karbon emisyonlarını azaltmanın önemi hakkında vatandaşlara eğitim vermektedir.
• Toplum Katılımı: Yenilenebilir enerji projelerine yerel toplumların katılımı, geçiş sürecine desteği kolaylaştırmaktadır.

10. Uluslararası Dayanışma:

• Küresel İşbirliği: Avrupa Birliği, küresel iklim sorunlarını yönlendirmek için diğer ülkeler ve bölgeler ile işbirliği yapmaktadır. Paris Anlaşması gibi uluslararası anlaşmalar, ülkeler arasındaki koordine çabaları kolaylaştırmaktadır.

11. Denetleme ve Uyarlama:

• Düzenli Değerlendirme: Geçiş planı; ilerlemenin izlenmesi, hedeflerin düzenli olarak değerlendirilmesi ve uzun vadeli sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumu sağlamak için gerekli düzenlemelerin yapılmasına yönelik mekanizmaları içermektedir.

Sonuç olarak, Avrupa Birliği’nde sürdürülebilir bir yenilenebilir enerji sistemine geçiş, ekonomik, çevresel ve toplumsal boyutları kapsayan çok yönlü stratejileri içermektedir. Bu doğrultuda Avrupa Birliği’nin 2050 yılına kadar karbon nötr gelecek planı; sektörlerin koordine çabasını, güvenilir politikaları, teknolojik gelişmeleri ve hükümetler, işletmeler, toplumlar ve bireylerin aktif katılımını gerektirmektedir.

REFERANS

Potrč, S., Nemet, A., Čuček, L., Varbanov, P. S., & Kravanja, Z. (2022). Synthesis of a regenerative energy system – beyond carbon emissions neutrality. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 169, 112924. https://doi.org/10.1016/j.rser.2022.112924.