Elektriğin binaya/tesise en güvenli ve verimli şekilde dağıtılması için dağıtım ve iletimde kullanılan elemanların bir arada bulunduğu kabin “pano” olarak tanımlanır. Elektrik panosu, şalt malzemeleri, kablolar gibi elektrik iletimini gerçekleştiren elemanların bir arada yer aldığı donanımdır.
Elektrik tesisatında en önemli husus, elektrik enerjisinin güvenli ve verimli bir şekilde dağıtılmasıdır. Hem insan sağlığı hem de elektronik aletlerin güvenli kullanımı için enerjinin güvenli bir şekilde dağıtılması elzemdir. Elektrik panosu yapım aşamasında kaliteli malzemelerin kullanılması ve panonun düzenli olarak bakımlarının yapılması güvenli kullanım açısından çok önemlidir.
Elektrik panoları kullanım alanlarına göre değişiklik gösterir. Ev ve bina gibi yaşam alanlarında kullanılan panolar standart bileşenleri içerir. Buna karşın iş yeri ya da fabrika gibi çoklu alanlarda daha farklı pano tipleri görmek mümkündür. Fiziksel olarak panolar sabit ya da çekmeceli olarak ikiye ayrılabilir. Voltaj bakımından alçak, orta ve yüksek gerilim olarak sınıflandırılır. Bu nedenle elektrik panolarını farklı sınıflarda ve özelliklerde değerlendirmek daha doğru olur.
Elektrik Panosu Çeşitleri
Bir ya da çok katlı yaşam alanı olan binalarda küçük elektrik sayaç panoları bulunur. Bu elektrik panosunun içerisinde sigorta, elektrik sayacı, merdiven otomatiği, zil trafosu ve merkezi otomatik kesici bulunur. Bina açısından burada kullanılan parçaların kalitesi son derece önemlidir. Elektrik panoları firmalar tarafından siparişe göre üretilir. Sipariş verilirken istenilen boyutlar, sac kalınlığı ve kalitesi, boya kalitesi gibi unsurlara göre fiyatlar değişkenlik gösterir.
İş yerleri için durum daha farklıdır. Çünkü enerji ihtiyacına göre gereklilikler de farklılık gösterir. Yüksek gerilim gerektiren iş sahalarında voltaj şiddeti yüksek olacağı için pano bileşenleri normal bina bileşenlerinden daha farklıdır. Fabrika gibi yüksek enerji ihtiyacı olan tesislere elektrik dağıtım panoları aracılığıyla iletilir.
Şebekeden gelen enerji direk olarak, DKP sacdan yapılan, “ana pano”ya bağlanır. Ana pano bileşenleri ana şalter, ölçü aletleri, sinyal lambaları ve kolon sigortalarıdır.
Dağıtım tabloları, “ilave sac panoları”na bağlanır. Bu kısımda elektrik sigortası, şalter ve sinyal lambaları yer alır. Dağıtım tabloları sıva altı ve sıva üstü olarak ikiye ayrılır.
İnşaat halindeki yerlerin ihtiyacını karşılamak için şantiye tabloları kullanılır. Bu tablolar tek ya da 2 parçalıdır. Kaçak akım koruma rölesi, kolon sigortası ve sayaç bulunur. Bu panolar DKP sacdan yapılır ve kilitli bir şekilde tutulmalıdır.
Elektrik Panosu Nasıl Yapılır?
Elektrik panosu öncelikle bilgisayar ortamında bazı programlar ile projelendirilir. Panonun iskeletini oluşturmak için kullanılan bir takım programları mevcuttur. Bilgisayar programı ile panoda kullanılacak sacların ölçüleri belirlenir, delinecek yerler saptanır. Sac işleme makinesine verilen komutlar yardımıyla, bilgisayar programında çizilen model elde edilir. Yapımın son aşamasını boya oluşturmaktadır. Dış boya kalitesi ve kalınlığı panonun ömrünü belirler. Panonun bağlantı ve kapakları boya işleminden sonra yapılır ve montaja hazır hale getirilir.
Pano imalatı sırasında bir dizi element kullanılır. Bara ve izolatörü, kablo pabuçları, iletkenler, kablo bağları, kablo kanalı ve klemensler pano imalatı sırasında kullanılan gereçlerdir. Tabi ki bu gereçlerin çeşitliliği panonun kullanım alanına göre farklılık gösterecektir. Elektrik panosu yapımında kullanılan parçalar ise; hareket rayı, montaj plakaları, sabit raflar, hareketli raflar, unite ara contası, pano lambası ve lamba kapı anahtarıdır.
Elektrik Panosu Bakımı
Elektrik panosu bakımı öncelikle insan sağlığı, iş ve işçi güvenliği için son derece önemlidir. Periyodik olarak uzman kişiler tarafından bakım yapılması gerekir. Arıza durumunda, eğer arıza giderilemiyorsa yenisi ile değiştirilmelidir.
Elektrik panosu bakımı için izlemeniz gereke adımlar:
Bakım yapmadan önce mutlaka iş güvenliği önlemlerinizi alın! Gerekli ikazları yapın, izole malzemelerinizi hazırlayın ve uyarı işaretlerini kullanın.
- Panonun enerjisini kesin ve şebeke çıkışı, jeneratör çıkışı, yük şalterlerini açın.
- Ana giriş şalter değerini ve kablo kesitini raporunuza işleyin.
- Giriş gerilimini kontrol ederek değerleri forma ekleyin.
- Sigorta değerlerine göre akım ve kablo kesiti kontrol edin.
- Linye gruplarının başında kaçak akım rölesi olmalıdır. Test cihazı ile kontrolünü sağlayın.
- Klemens numarası etiketlerini kontrol edin
- Tek hat şemasına uygunluğu kontrol edin
- Cihazların sıkılık kontrollerini gerçekleştirin
- Bağlantılardaki gevşeklikleri tespit ederek giderin
- Son olarak kimyasal temizleyiciler ile temizliği gerçekleştirin.
Akıllı panolar ile enerji tasarrufu nasıl sağlanır?