25 yıl ömür beklentisi olan güneş enerjisi santrallerinin yıldırım ve aşırı gerilimden korunmasında DC parafudr kritik bir önem taşır. Öyleki DC hatlardan gelen darbeler santrali devre dışı bırakabilir.
Kullanılacak DC parafudrların uzun ömürlü ve sürekli devrede olması büyük önem taşımaktadır. Çünkü, gelen ilk darbede devre dışı kalmış bir surge arrester, sürekli denetim ister. Bu nedenle surge arresterlar, yarı iletken teknolojisine paralel olarak VG teknolojili sistemlerde kullanılmalıdır. Kullanılan ürün karakteristikleri hem yıldırım hem de şebeke darbelerine karşı koruma yapmaya uygun olmalıdır. Maliyet esas alığında toprak nötr hattında 10/350ms eğrisinde test edilmiş; diğer fazlarda ise 8/20 ms eğrisinde test edilmiş ürünler, tesiste etkin koruma sağlamaktadır. DC alçak gerilim parafudr sistemlerinin seçiminde tesisin sürekli gerilimi, topraklama tipi, ürünün kullanıldığı bölgenin risk analizi ve yıldırım istatistiği oldukça önemlidir. Bu nedenle proje verileri kapsamında hesap yapılarak doğru ürün doğru noktada kullanılmalıdır. Citel VG teknolojili DC surge arrester sistemleri ürünler darbe alsalar dahi sonsuz sürede devrede olmasını sağlarlar.
Parafudr Teknolojileri
Parafudrlarda yarı iletken elemanların kullanımı ön plandadır. Sınıf türleri arasında değişkenlik gösterse de ağırlıklı olarak varistör ve zener diyot kullanımı darbenin yönlendirilmesi amacını taşır. Fakat gelen darbenin şiddeti artıkça varistör teknolojisi yetersiz kalmaktadır. Özellikle toprak nötr hattındaki ürün, varistörün zarar görmesi sonucunda devre dışı kalmaktadır. Bu durum, sürekli bir kontrol, ürünü izleme gerektirmekte ve sistemde sürdürülebilir korumanın önüne geçmektedir. IEC normları kapsamında varistör teknolojisine sahip ürünler maksimum 5 kez koruma sağlamakla yükümlüdür.
Fakat kapasitesinin üzerinde gelen bir darbede bu sayı tek sefere kadar inmektedir. Solar sistemler, GSM kuleleri gibi ulaşımı zor alanlarda varistörlü ürünler sorun yaratmaktadır. Fakat şu da bir gerçektir ki; en hızlı sönümlemeyi varistör teknolojisi sağlamaktadır. Teknolojinin gelişimine paralel olarak varistörlü ürünlere alternatif olarak gaz deşarj tüpü ve spark gap teknolojileri kullanılmaktadır. Varistörün dayanım zafiyetine karşın bu teknolojilerde daha dayanımlı sönümlemeler gerçekleşmektedir.özellikle ikincil darbelerde maalesef bu teknolojilerde varistörün hızına ulaşamamaktadır. Birçok firma, varistör mü yoksa spark gap mi ikilemi arasında kalmış durumdadır. Varistörlü ürünler, 25 nanosaniyede devreye girmekte; fakat ürün kendin imha etmektedir. Spark gapli ürünler ise 100 nanosaniye de devreye girmektedir. Ürün dayanımı yüksektir. Ancak, yıldırımın hızı karşısında endişe yaratan bir durum oluşmaktadır.
Hız mı Dayanıklılık mı?
Hız mı, dayanım mı bilmecesi Citel mühendisleri tarafında günümüz teknolojisine hızla adapte olan 3 bölmeli VG teknolojili ürünlerle son bulmuştur. Citel surge arrester sistemleri, aynı kartuş içerisinde varistörün hızından, argon gazının yer aldığı tüplerle dayanımı ve spark gap teknolojisiyle de ömürsüzlüğü sağlamıştır. Böylece özellikle B+C sınıfı ürünlerde ürün hiçbir zaman devre dışı kalmamakta ve tüm teknolojileri aynı kartuş içerisinde barındırmaktadır. Böylece hız-dayanım denklemi Citel surge arrester sistemlerinde hayat bulmaktadır. Özellikle solar sistemler, GSM kuleleri, yanıcı ve patlayıcı tesisler, çimento tesisleri aşırı gerilim ve yıldırımdan korunması sistemlerin VG teknolojisi sürdürülebilir korumayı sağlamaktadır. Aşırı gerilim ve yıldırım darbeleri, özellikle dış yıldırımlık sistemine sahip olan ve telekom hatlarına sahip yapılarda büyük risk oluşturmaktadır. Doğru teknoloji ve doğru ürün seçimi sonucunda sistemler %100 korunaklı hale gelebilir. Ancak ürün VG teknolojili olsa dahi ürünler arası koordinasyonun doğru kurgulanması, Uc değerlerinin doğru belirlenmesi, maksimum ve nominal akım değerlerine dikkat edilmesi ve doğru montaj parafudr sistem tasarımı için son derece önemlidir.
