Korona ismi 2020 yılından önce sadece elektrik şalt sahalarında veya derslerde duyduğumuz bir terimdi. 2020 yılından itibaren ne yazık ki biz elektrik uzmanları da dahil aklımıza ilk gelen elektriksel korona olayı değil koronavirüs geliyor. Korona kelime anlamı olarak latince de taç demektir. Korona deşarjı sırasında ortaya çıkan yuvarlak yapı nedeniyle bu ismi almıştır. Virüs de aynı şekilde şekli nedeniyle bu ismi almıştır.
Korona Deşarjı Neden Oluşur?
Korona deşarjı, elektrikli yüklü bir iletkeni çevreleyen hava gibi bir sıvının iyonlaşması nedeniyle oluşan elektriksel bir boşalmadır.
Genellikle yüksek gerilim hatlarından duyduğumuz cızırtı sesinin sebebi korona deşarjıdır. Ancak bu olay her zaman buralarda gerçekleşmez. Kimi zaman çeşitli kimyasal işlemlerin tamamlanması ve gerçekleşmesi için kasıtlı olarak oluşturulabilir.
Korona deşarjının oluşması için öncelikle içinden yüksek akım geçen bir hat gereklidir. Bu yüksek akımlı hattan gelen yüksek potansiyelli elektrotlar havadaki gazlarla etkileşime girerek havanın iyonlaşarak sıvılaşmasına sebep olur. Bu iyonlaşma daha sonra havaya dağılarak ilerler. Bu işlem sırasında ses ve yüksek ısı açığa çıkar.
Bizim genellikle yüksek gerilim hatlarında karşılaştığımız bu olay sistemin genellikle sivri alanlarında gerçekleşir. Yüksek akımın olduğu sistemlerde sivri alanlarda daha fazla elektrik alan oluşur. Bu bölgedeki elektrotlar yakındaki havayı iyonlaştırır. Dolayısıyla iletken hale getirir. Bu özelliği sayesinde çok geniş bir iletken alan elde edilir. Bu özelliği ile sanayinin pek çok alanında çok büyük fayda sağlar. Fotokopi çekmekten tutun uçak yüzeylerinin deşarj olmasına kadar onlarca farklı alanda kullanılan bir teknolojidir.
Korona Deşarjı Zararlı Mıdır?
Korona deşarjının yukarıda bahsettiğim kullanım alanları olduğu gibi tabii ki zararları da mevcuttur. Nu zararlardan bazıları şunlardır: Yalıtım hasarı, duyulur gürültü, Ozon (O3) ve NOx gibi zararlı gaz oluşumu ve tabii ki en mühimi olan enerji kaybıdır.
Bu zararlardan bizi en çok ilgilendiren enerji kaybı ve yalıtım hasarıdır. Yalıtım hasarında kondansatör, elektrik motoru, transformatör gibi cihazların etkilenmesi çok muhtemeldir. Bu da bazı durumlarda ekipmanlarda yorulmaya ve zamanla kaçaklara sebep olabilir.
Enerji kaybının miktarı ise korona olayının boyutuna göre değişir.
Korona Deşarjını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Yüksek gerilim hatlarındaki istenmeyen korona deşarjı genellikle şu sebeplerle ilişkilidir: hattın yarıçapı, hattın pürüzsüzlüğü, iletkenler arası açıklık ve hava şartları.
Hava ne kadar sisli veya yoğun ise korona olayının görülme sıklığı da o kadar artar. Çünkü korona olayı en basit anlamda elektriği havayla etkileşime girmesidir. Etrafta ne kadar yoğun hava varsa o kadar çok gerçekleşir.
Korona Nasıl En Aza İndirilir?
Detaya inilirse korona deşarjının üç çeşit olduğu görülür. Bunlar fırça deşarjı, bulut deşarjı ve parıltı deşarjı olarak şekillerine göre isimlendirilir. Her birinin ortaya çıktığı malzemenin şekli genellikle farklıdır.
Bu üç farklı çeşit için de uygulanabilecek temel tedbirler vardır. Bunlar; iletkenlerin çürümemiş olması, iletken ekipmanlarda sivri veya keskin kısım bulunması, yalıtkan veya iletkenin kirli olması, yalıtkan disklerinde hasar olması, bağlantıların gevşek olması, iletken sarımlarında hasarların olması gibi sebepler olarak söylenebilir.
Bunlar haricinde her bir malzeme için özel tasarım yapılmakta ve mümkün olduğunca yuvarlak, pürüzsüz ekipmanlar, iletkenler oluşturulmaya gayret edilmektedir.
