Dimmerlar uzun zamandır hayatımızda olmasına rağmen, şimdilerde her aydınlatma tesisatının bir parçası haline geldiler. İlk yıllarda sadece ambiyans amaçlı olarak kullanıldı. Fakat enerjiyi ışıktan çok ısıya çeviren eski devreler nedeniyle çok verimsiz bir çalışma mantığı vardı.
Modern dimmerlar, gerilimi -alternatif akımlı bir sinüs dalgasının- çeşitli kısımları keserek, lambaya gönderilen gücün düşürülmesi mantığı ile çalışırlar. Bunu dalganın ön veya arka kenarlarını kırparak yapabilirler. Bu dimleme ile, kullanılan toplam güç miktarı azaltılarak ışığa ulaşan güç azalır.
Bu nedenle modern dimleme ile ambiyansı oluşturmanın yanında enerji verimliliğine de katkıda bulunulur. Yani modern dimleme bir aydınlatmadan beklenen tüm ihtiyacı karşılar. Bununla birlikte, enkandesan lambaların dimlenmesi -modern dimmerlarla bile- düşük wattlı bir lamba kullanmaktan daha az verimlidir. LED dünyasında yaşadığımız şu zamanlarda LED’li dimmerlamanın güç kullanımına etkisi oldukça fazladır.
Dimmer seçimi de oldukça önemlidir. Çünkü yanlış dimmer seçimi ile ışık titremesi ve gürültüleri gibi iade ve şikayet talepleri ile karşılaşılır.
En önemli nokta “Dimlenebilen lambalar sadece dimlenir.” mottosudur. Dimlenemeyen bir lamba dimlenebilen bir devrede başarısız olur, ayrıca dimlenebilen bir lamba dimlenemeyen bir devrede çalışabilir fakat dimlenmez. Birçok popüler dimmer anahtarı olmasına rağmen en popüleri yukarıda bahsettiğimiz alternatif gerilimin kırpılması mantığıyla çalışandır.
Üreticilerin çoğu LED ürünlerini trailing edge dimmerla (gerilimin arka kenarının dimlenmesi) uyumlu olacak şekilde tasarlıyor. Trailing edge dimmerları, leading-edge dimmerlara (gerilimin ön kenarının dimlenmesi) göre biraz daha karmaşık ve pahalıdır. Fakat yumuşak kontrol, sessiz çalışma, yumuşak başlangıç ve çok yönlü dimmerlama sunarlar.
Trailing-edge dimmerları, gerilimi aniden kapatmak yerine voltajı direnç uygulayıp bir rampa oluşturarak sıfıra indirmek üzere tasarlanmıştır. Dirençten dolayı belirli bir ısı artışı söz konusudur. Fakat bu tehlikeli seviyelerde değildir.
Piyasaya sunulan pek çok leading-edge dimmer modülünü bulamazsınız. Öyleyse neden leading-edge dimmerlar hala piyasada bulunuyor? Şu an ağırlıklı olarak akkor lamba ve halojen lambalar kullanılıyor. Bunlar için de leading-edge dimmerlar triyak anahtarlamayı kullanıyor. Bu diğer muadillerine göre daha ucuz bir seçenektir.
Akkor ve halojen aydınlatma için çok uygun daha yüksek watt (250W ila 1000W) aralığına sahiptirler. Burada alt limitte LED kullanımıyla alakalı sorunlar oluşabilir. Örneğin; 1000W’lık bir dimmer, 150W’lık düşük uç toleransına sahipse, elektrik tesisatçıları devreyi bu toleransa getirmek için bir miktar LED ışığa ihtiyaç duyarlar. Bu çok düşük yük muhtemelen fliker ve gürültü meydana getirecektir.
Trailing-edge dimmerlar, leading-edge dimmerlardan daha karmaşıktır. Genellikle triyak ve bobin yerine MOSFET veya IGBT kullanırlar. Bu sayede pürüzsüz ve sessiz karartma kontrolü sağlar.
TE dimmerlar, LE dimmerlardan daha düşük güçte yüke (genellikle 10W veya daha düşük) sahiptir. Bu da düşük güçte LED aydınlatma devrelerinin dimmerlanması için daha iyi bir seçimdir. Buradaki en büyük sorun düşük yüklenmeden değil aşırı yüklenmeden kaynaklanır. Yüklenen gücün üst sınırı muhakkak kontrol edilmelidir.
Eğer TE dimmerler özel olarak ayarlanmamışsa, LED lambaların en üstün seviyede verimlilik sağlaması için kurulumu yapanların %10 üst limit sınırına uyumaları gerekir. Enkandesan lamba 250W’a göre ayarlanmışsa, bu rakam 10’a bölünerek maksimum LED yükü 25W seçilmelidir.
Bununla birlikte TE dimmerlar LED lambalarla beraber kullanım için özel olarak tasarlanmıştır ve LED kullanımı için limit gücü aralığı ifade etmelidir. %10’luk bir hata payı bırakılır fakat bağımsız testlere dayanarak belirtilen LED gücü aralığı daha yüksek de olabilir. Tesisatçıların her ihtimale karşı alt güç limitine de göz atmaları sağlıklı olacaktır. Fakat son teknoloji ürünlerle bu sorun nadiren yaşanır.
Yükleniciye satış yapmak hiçbir zaman kolay değildir. Komple bir LED aydınlatma projesinde ek maliyetler de oldukça değişkendir. Fakat müşterinin beklentileri, seçimleri belirleyecek olan son kıstastır.