Bu yazımızda Faraday Kanunu, ortaya çıkış hikayesi ve bu kanuna ismini veren Michael Faraday hakkında bilgi edinebilirsiniz.
Faraday Kanunu günümüzde sıklıkla kullandığımız pek çok elektronik aletin çalışma prensibini açıklarken adı geçen bir kanundur. İsim babası Michael Faraday ise 19. yüzyılda elektromanyetizma ve elektrokimya alanında oldukça ses getiren çalışmalar yürütmüş ünlü bir bilim insanıdır. Bu yazımızda Faraday Kanunu, ortaya çıkış hikayesi ve bu kanuna ismini veren Michael Faraday hakkında bilgi edinebilirsiniz.
Michael Faraday Kimdir?
Faraday Kanunu’nu açıklamaya başlamadan önce bu bilimsel gelişmenin isim babası Michael Faraday hakkında bilgi verelim. “Deneysel bilimin prensi” olarak bilinen İngiliz bilim insanı Michael Faraday 19. yüzyılda fizik ve kimya alanında önemli başarılara imza atmıştır.
18. yüzyılın sonunda İngiltere’de dünyaya gelen Faraday, ailesinin çektiği maddi sıkıntılardan ötürü küçükken iyi bir eğitim alamamıştır. Büyüme çağında kitapçıda çırak olarak çalışırken burada pek çok bilimsel kaynak okumaya başlamıştır. İlerleyen yıllarda kimya dersleri alan Faraday, daha sonra ünlü kimyger Sir Humpry Davy’nın asistanı olarak çalışmıştır. İngiltere’nin bilimsel çalışmalar yürüten en ünlü topluluğu “Royal Society” bünyesinde yer alarak elektromanyetik alanında araştırmalar yapmıştır.
1800’lü yıllarda Humpry Davy ile birlikte kömür madenlerinin aydınlatılmasını sağlayan bir güvenlik lambası ortaya çıkardı. Geliştirdikleri güvenlik lambasının madenlerde çalışan işçiler için önemi büyüktür çünkü bu lamba sıcak gazları soğutma özelliğine sahiptir. Böylece lambanın madende meydana gelmesi olası olan grizu patlamalarına yol açması engellenmiş olmaktadır.
Michael Faraday’in Bilim Dünyasına Katkıları
Michael Faraday’in profesyonel çalışma hayatı boyunca hayalini kurduğu bir şey vardı: Sürekli bir elektromanyetik rotasyon sağlamak. 1821 yılında bu konuya ilişkin çalışmalarını bilimsel makale olarak yayınlayan Faraday bundan 10 yıl sonra elektromanyetik indüksiyonu bulmuştur. Bilindiği üzere herhangi bir üreteç kullanmaksızın manyetik alan kullanarak elde edilen akıma indüksiyon denir. Örneğin, bir iletken telden elektrik akımı geçerse bu telin etrafında bir manyetik alan oluşur. Bu manyetik alan sayesinde de elektrik akımı oluşturulabilir. İşte bu indükleme akımı üzerine çalışmalar yapan Michael Faraday’in elde ettiği veriler günümüz bilimsel gelişmeleri için çığır açıcı niteliktedir. Elektromanyetik indüksiyon sayesinde bugün pek çok elektronik cihaz indükleme akımından faydalanarak çalışır.
Hem fizik hem de kimya alanındaki çalışmalarıyla 19. yüzyılın en çok konuşulan bilim insanlarından biri olan Michael Faraday elektrolizin temel ilkelerini ortaya koymuştur. Bugün kullandığımız elektrot, anot, katot, elektrolit, iyot gibi terimlerin isim babasıdır. Ayrıca klor gazını sıvılaştıran ilk kişi olmakla birlikte elektrik motorunu da icat etmiştir. Son olarak, Faraday amper adını verdiğimiz akım biriminin kesin tanımını ortaya koyarak bugünkü bilimsel gelişmelerin de önünü açmıştır.
Faraday Kanunu Nedir?
Faraday Kanunu aynı zamanda Faraday’in İndüksiyon Kanunu olarak adlandırılabilir. Bu kanunu basit bir şekilde şöyle ifade edebiliriz: Bir bobinin sarımından bir akı geçerse ortaya çıkan gerilim akının zamana göre değişim oranıyla doğru orantılı olacaktır. Devrede anahtar kapatıldığında bobinde bir manyetik alan meydana gelir. Bu manyetik alan daha sonra ikinci bobinde tekrar elektrik akımına dönüştürülür. Bu sayede sürekli bir elektrik akımı oluşturulmuş olur. Hareket enerjisinden elde edilen bu elektrik akımının sürekliliğinin sağlanması bugün kullandığımız pek çok elektronik cihazın çalışma prensibi için önemlidir.
Faraday Kanunu’nu Nerede Kullanıyoruz?
Michael Faraday bilimsel çalışmalarının çoğunu elektromanyetizma üzerine yaptı. Faraday’in ortaya koyduğu bu kanun elektromanyetizmanın uygulamalı olarak kullanılmasını sağlamıştır. Günümüzde Faraday Kanunu’nu aktif olarak kullandığımız pek çok alet ve cihaz vardır. Elektrik makineleri, jeneratörler, indükleme akımını kullanarak çalışan ocaklar, trafolar ve elektrikli müzik aletleri (gitar, violin gibi) bunlara örnek gösterilebilir.