Dört mevsimin yaşandığı ülkemiz belli dönemlerde soğuk hava dalgalarının etkisi altına girip kuvvetli yağmur ve rüzgârlara maruz kalmaktadır. Bu da zaman zaman yıldırım düşmesine sebep olmaktadır.
Dört mevsimin yaşandığı ülkemiz belli dönemlerde soğuk hava dalgalarının etkisi altına girip kuvvetli yağmur ve rüzgârlara maruz kalmaktadır. Bu da zaman zaman yıldırım düşmesine sebep olmaktadır. Bilindiği üzere yıldırım, gökyüzü ile yeryüzü arasındaki elektrik boşalmasıdır.
Bu elektrik öyle güçlüdür ki bir ağacı bile ortadan ikiye ayırabilir. Ağacın altına sığınan insan ya da hayvanlar da hayatını kaybedebilir. Yüksek binaları, sanayi ve üretim tesislerini bu tehlikeden korumak için çeşitli önlemler alınmaktadır. Bu önlemlerden en bilineni paratonerdir.
Paratoner, ya da diğer bir adıyla yıldırımsavar, havadaki elektrik yükünü toprağa aktararak binaları, evleri ve sanayi tesislerini yıldırımdan koruyan alete verilen isimdir. 1752 yılında Benjamin Franklin tarafından geliştirilen paratoner 18. yüzyılın önemli buluşlarından biridir. Bu yazımızda paratonerlerin yapısı, özellikleri ve çalışma prensibiyle ilgili bilgi edinebilirsiniz.
Paratonerin Yapısı ve Çalışma Prensibi
Günümüzde birçok bina, fabrika ve ev gibi yapıların tepe noktasında sıklıkla gördüğümüz paratonerler 3 ana parçadan oluşur: Hava terminalleri, iletken teller ve metal levha.
Hava terminalleri paratonerlerin sürekli gördüğümüz ucu sivri metal çubuğudur. Bu metal çubuk binanın en yüksek noktasına yerleştirilir ve iletken teller ile metal levhaya bağlanır.
İletken teller hava terminalinde toplanan elektrik yüklerinin metal levhaya aktarılmasını sağlar. Bu teller bir nevi binanın tepe noktasıyla zemini arasında bir bağlantı noktası diyebiliriz.
Metal levha paratonerin toprağa gömülü kısmıdır. Hava terminalinde toplanan ve iletken tellerle aktarımı yapılan elektrik yükleri metal levha sayesinde toprağa verilir. Böylece toplanan elektrik akımı hiçbir insana ya da yapıya zarar vermeden topraklama yöntemiyle etkisiz hale getirilmiş olur.
Paratoner Sisteminin Montajında Nelere Dikkat Etmeli?
Paratoner kurulumu yapılırken dikkat edilmesi gereken önemli noktalar vardır. Montajı belli prosedürlere uygun olarak yapılmayan paratoner sistemleri koruması amacıyla üzerine yerleştirildiği yapılara büyük zararlar verebilir. Paratoner bakımı ve topraklama ölçümü paratoner yönetmeliği doğrultusunda yapılmalıdır.
Paratoner, koruması beklenen ev, fabrika gibi yapıların en yüksek noktasından daha yükseğe monte edilmelidir. Örneğin, çatının en üst noktasıyla eşit hizada bulunan paratoner yanlış konumlandırılmıştır ve olası bir yıldırım tehlikesini engellemesi oldukça düşük bir ihtimaldir.
Paratoner kurulumunda kullanılacak tüm bakır iletkenlerin %99,5 saflıkta ve elektrolitik bakır olmasına dikkat edilmelidir.
Çatıya yerleştirilen paratonerin yakınında televizyon anteni, telsiz anteni gibi cihazlar vara bunlar da paratonere bağlanmalıdır.
Paratonerin toprak altında yer alacak kısımları yani metal levhalar tamamen ziftlenmeli ve toprak altına yerleştirildiğinden emin olunmalıdır.
