Trafo Çeşitleri Nelerdir?

Yükseltici trafo, düşük voltaj/yüksek akımı ---- yüksek voltaj/düşük akıma
Alçaltıcı trafo, yüksek voltaj/düşük akımı ---- düşük voltaj/yüksek akıma dönüştürür.

 

Yükseltici trafolar, alternatör tarafından üretilen yüksek voltajı düşürmek için iletim hatlarında kullanılır. Alçaltıcı trafolar ise elektrik yalıtımında, güç dağıtımında, ev aletlerin vb. yerlerde kullanılır.

 

Yüksek gerilimlere sahip iletim hatlarında kullanılır. Şalt sahalarına ve elektrik üretim alanlarına kurulur. Boyutları diğer trafolara göre çok büyüktür. Farklı gerilim seviyesinde tipleri vardır. Yüksek gerilim direk kullanıcıya gidemeyeceğinden alçaltıcı trafolarla tüketiciye uygun seviyeye indirilir. Sanayide, üretim tesislerinde ve büyük yapıların iç ihtiyacını beslemek içinde güç trafoları kullanılır. Büyük yapılar kendi güç trafosunu kullanarak enerjisini direk orta/yüksek gerilim seviyesinde alabilirler.

 

Güç trafolarına göre daha düşük gerilimlere sahip olan dağıtım trafoları tüketici tarafında elektrik enerjisini dağıtmak için kullanılır. Son tüketicinin ihtiyacına göre 1 kV, 6.6 kV, 3.3 kV, 440 V, 220 V gerilim seviyeleri sağlanır. Hastane, metro istasyonları, fabrika vb. gibi büyük tesislerin kendi dağıtım trafoları bulunur. Konutların bulunduğu yerleşim yerlerinde ise mahallelerde bölgesel olarak trafolar yerleştirilir.

 

Akım trafosu, ölçüm ve koruma amaçlı kullanılır. Yüksek akımların ölçümü hem tehlikeli hem de maliyetlidir. Bu nedenle trafo ile belirli bir seviyeye indirildikten sonra ölçüm yapılır. Akım trafolarının primer sargısı ölçüm cihazlarına veya ana kaynağa seri olarak bağlanır. Sekonder sargıda paralel bağlı olan ölçüm cihazlarıyla, birincil sargıdaki geçen akım miktarı ölçülmüş olur.

 

Diğer adı potansiyel trafodur. Primer tarafına gerilimi ölçülecek yüksek gerilim hattına bağlanır. Sekonder kısmında ise ölçüm cihazları bulunur. Gerilim trafosunun amacı yüksek gerilimi güvenli şekilde düşürerek ölçülebilir seviyeye indirmesidir. Akım ve gerilim trafolarına ölçü trafosu olarak genel isimlendirme de yapılır.

 

Primer ve sekonder olarak adlandırılan iki elektrik bobininden meydana gelir. Trafonun primer sargısı elektrik enerjisi verilirken, sekonder sargıdan sarımı oranında elektrik enerjisi sağlanır. Temelde aşağıdaki gibi gördüğümüz tipik trafo örnekleri tek fazlı trafolardır.

 

Üç adet primer sargı ve üç adet sekonder sargının belirlenmiş (yıldız, üçgen) şekillerde bağlanmasıyla oluşturulmuş trafolardır. Yani bir adet üç fazlı trafo, üç adet tek fazlı trafodan oluşur da denebilir. Endüstriyel amaçlı tesislerde enerji ihtiyacının karşılamak ve üretim, iletim, dağıtımı için kullanılır.

 

Otomatik transformatör de denen oto trafoların sadece bir sargısı vardır. Oto adı tek başına hareket edebilen bobinden dolayı verilmiştir. Tek bir sargı olduğu için de işçilik, maliyet ve zaman kazanma açısından avantajları vardır. Gerilimi yükseltip, alçaltma görevini yaparken gücü değiştirmez. Sekonder sargısının olmaması nedeniyle kayıpların da azalmasını sağlar. Ölçü trafosu, asenkron motorlara yol vermede, potansiyometre olarak kullanılabilir.

 

Trafodaki kısa devre veya yüksek akım sebebiyle sekonderde gerilim düşmesi olabilir. Bu düşmeden dolayı oluşacak hataları önlemek için izolasyon trafoları kullanılır.

 

Birincil ve ikinci sargılarının birbirinden izole edildiği, düşük gerilimin ihtiyaç duyulduğu yerlerde sekonderdeki ölçüm cihazı, enerji sayacı vb. ekipmanın güvenli şekilde çalışmasını sağlar. İzolasyon trafolarının nötrü topraklanmaz.