Bu yazımızda alternatif akımın babası Nikola Tesla’nın hayatı, buluşları ve günümüz teknolojiye katkıları hakkında bilgi edinebilirsiniz.
Bilim ve teknoloji alanında çığır açıcı icatlara sahip olan Nikola Tesla’ya çok şey borçluyuz. Bugün günlük hayatımızı kolaylaştıran, içinde yaşadığımız dünyayı anlamlandırmamızı sağlayan pek çok teknolojik gelişme ve bilimsel prensip, onun attığı temeller üzerinde yükseldi.
Tesla’nın adını pek çok yerde duymuşsunuzdur. Örneğin, bugün oldukça popüler olan geleceğin teknolojisi elektrikli araba markasına onun ismi verilmiştir: Tesla Motors. Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri’nin çoğu eyaletinde Nikola Tesla’nın doğum günü olan 10 Temmuz “Tesla Günü” olarak kutlanır. Time dergisine kapak olan Tesla’nın ismi birçok cadde ve sokağa verilmiştir. Alternatif akımın babası olarak bilinen ve elektrik alanında önemli icatlara sahip olan bu Sırp asıllı Amerikan mucit hakkında neler biliyoruz?
Nikola Tesla kimdir?
10 Temmuz 1856’da bugünkü Hırvatistan sınırları içinde yer alan Smiljan köyünde papaz bir baba ile küçük ev aletleri tasarlayan bir annenin oğlu olarak dünyaya geldi Tesla. Küçüklüğünden beri bilimsel ve teknik konulara ilgi duyan Tesla mühendislik okumak istediğini ailesine söylediğinde annesi hemen destek verdi çünkü o da oğlunun yetenekli ve zeki biri olduğunu daha çocukken fark etmişti. Ancak babasından beklediği desteği göremedi çünkü babası Tesla’nın kendisi gibi iyi bir papaz olmasını istiyordu. Zamanla bu isteğinden vazgeçerek oğlunun istediği yolda ilerlemesine izin veren babasının da etkisiyle Tesla 1875 yılında Graz’da Politeknik okulunda eğitim almaya başladı. Burada yaşadığı bazı problemler üçüncü sınıfta okulu bırakmasına sebep oldu ve bir otomobil fabrikasında işe başladı.
Politeknik okulundan sonra Prag’da bir üniversitede eğitimini sürdüren Nikola Tesla bu süre zarfında yabancı yapıtları okuyabilmek için anadili Sırpça ve Almancaya ek olarak İngilizce, İtalyanca ve Fransızca öğrendi. Üniversite eğitimi esnasında babasını kaybeden Tesla yine okulu bıraktı ve bu kez Paris’e giderek Continental Edison’da işe başladı. Burada işe başlamış olması Tesla için önemli bir fırsattır çünkü ilk icadı olan regüle edici kontrol cihazlarını burada ortaya çıkardı.
Alternatif Akımın Babası Tesla
Tesla’nın elektrik ve elektromanyetik alanlara olan yatkınlığı bilimsel ve teknolojik çalışmalarında da etkisini gösterdi. Paris’te çalışmaya başladığı dönemde Continental Edison bünyesinde ilk icadını ortaya koyan Tesla daha sonra Amerika’ya giderek yine Edison’a bağlı bir şirkette çalışma hayatına devam etti.
Amerika’daki firma bir caddenin aydınlatma sistemleriyle ilgileniyordu ancak sistemin 110 Volt olması aydınlatmanın yetersiz kalmasına sebep oluyordu. Sistemi inceleyen Tesla daha sonra Thomas Edison ile görüşerek doğru akımla çalışan bu sistemin verimsiz olduğunu ve aydınlatma için asla yeterli olmayacağını söyleyerek alternatif akımla ilgili düşüncelerini kendisiyle paylaştı. Ne yazık ki beklediği tepkiyi alamadı Tesla; Edison ona böyle gereksiz teorilerle uğraşarak, bunlara kafa yorarak vaktini boşa harcamamasını gerektiğini söyledi. Bu olay Tesla ve Edison arasındaki ilk ve en önemli fikir ayrılıklarından biridir çünkü bilindiği üzere Tesla alternatif akımın babasıdır ve bugün elektrik alanında hayatımızı oldukça kolaylaştıran bir yenilik olarak tarih sayfalarında yerini almıştır.
Alternatif akım konusu Tesla’nın aklını oldukça kurcaladı. İlerleyen yıllarda bir arkadaşının bulduğu “dönen manyetik akım” sayesinde alternatör, transformatör ve alternatif akım motorları gibi tüm alternatif akım elektrik sistemlerini yeniden tasarlayan Tesla, elde etmek istediği gücü Niagara Şelalesi’nden sağlayacağından emindi. Burada hidroelektrik santrali yapımına başlayan Nikola Tesla çok geçmeden bu şelalenin ürettiği elektrikle Buffalo şehrinin aydınlatmasında başarılı oldu.
Yaptığı birkaç iyileştirmeyle New York şehrini de aydınlatmayı başaran Tesla’nın alternatif akım geliştirmesi Edison’a karşı kazandığı ilk zaferdir. Bu başarıdan sonra doğru akımın direnç kayıplarının ne denli büyük olduğu ve ısıtma, aydınlatma ve güç iletimi gibi konularda yetersiz kaldığı daha iyi anlaşılmıştır.
Uzaktan Radyo Kontrol Projesi ve Tesla Bobinleri
Günümüzün GPRS teknolojisinin temelleri 19.yüzyıl sonunda Tesla’nın yaptığı bir gösteriyle atıldı. New York’ta gerçekleşen bu gösteride Tesla, büyük bir su teknesini uzaktan kumanda ile kontrol etti. Bu sistemi kurarken radyo frekanslarından yardım almıştı. Teknenin ileri gitme, sağa-sola dönme, ışık yakma gibi komutları algılayıp buna uygun hareket etmesini sağladı. Bu teknoloji sayesinde bugün uzak iletişim sistemleri ve GPRS teknolojisi oldukça ileriye taşınarak bugün kullandığımız hale büründü.
Tesla’nın çalışmalarında yüksek gerilim ve yüksek frekans konuları önemli bir yer tutar. Bugün Tesla Bobini olarak bilinen yüksek frekans transformatörü radyo frekanslarında yüksek voltlara ulaşılmasını sağlayan bir cihazdır. Elektrik akımı bu cihazın tepesinden sıçramalara sebep olarak mavi renkte kıvılcımlar çıkarır. Bu da aslında elektrik enerjisinin kablosuz transferini sağlamak anlamına gelir. Öte yandan, neon tüpü ve flüoresan tüpünün aydınlatılması da gözler önüne serilmiş oluyordu.
Tesla-Marconi Savaşı
Bugün çoğu insan radyonun mucidinin Guglielmo Marconi olduğunu söyler; halbuki radyonun asıl mucidi Nikola Tesla’dır. 1895 yılında radyo yayını yapmak için çalışmalar başlatan Tesla’nın laboratuvarında çıkan bir yangın tüm çalışmalarını sekteye uğratmıştır. Marconi ise bu süreçte Tesla’ya asistanlık yaptığından konu hakkında biraz bilgi sahibidir. İlerleyen zamanlarda radyoyu icat ederek Nobel ödülüne layık görülse de patentlerin gerçek sahibinin Tesla olduğu ölümünden iki yıl sonra ortaya çıkar ve Marconi’nin elinden bu ödül geri alınır.
Tesla’nın Ölümü
Nikola Tesla’nın yüzlerce patentli buluşu var. Bunun yanı sıra patentini alamadığı ancak temel prensiplerini ortaya atarak modern teknolojiye miras bıraktığı pek çok düşüncesi bulunuyor. Bilimsel çalışmalarını yürüttüğü yıllarda maddi kaygı gütmeyen Tesla yaşamının son dönemlerinde borç batağında olduğundan sürekli otellerde kalıyordu. 7 Ocak 1943 yılında 83 yaşında iken kaldığı New Yorker Oteli’nde kalp yetmezliği sonucu hayatını kaybetti. Bugün öldüğü odaya “Nikola Tesla Odası” adı verilmiştir. Ölümünün üzerine Amerikan Hükümeti tüm çalışma notlarını el koymuştur.
Nikola Tesla’nın hayatı ve çalışmaları bugün pek çok bilim insanına esin kaynağı olmuş, dizi ve filmlere konu olmuştur. Kendisinin yüzyıllar önce temellerini attığı çalışmalar geliştirilerek bugünkü modern teknolojilere dönüştürülmüştür. Yaşadığı dönemde uğradığı haksızlıklara rağmen idealleri peşinde koşan ve hedefleri için çok çalışan bu dahi mucit aslında her şeyi aşağıdaki sözüyle özetliyor:
“Bırakın doğruları gelecek söylesin ve herkesi eserlerine ve başarılarına göre değerlendirsin. Bugün onların olsun; ama uğrunda çok uğraştığım gelecek, benimdir.”
