Burada örnek olarak bir pompa çalışma sıralaması örneği verdim. Eğer bunu özetleyecek olursak, hepinizin de bildiği üzere aslında sistemde öncelikle Jockey pompa devreye giriyor
Jockey pompa, örnek veriyorum, 8,5 barda devreye giriyorsa eğer bunu takiben ana elektrikli pompa 8 barda devreye girecektir. Eğer ki, yedek pompamız, elektrikli veya dizel olması fark etmiyor, ana pompadan sonra 7,5 barda ise yedek pompa devreye girer.
Örnek olarak olarak ben 1000 gpm aldım. Basma yüksekliğimiz 100 psi. Shut off basıncımız 115 psi. Burada rakamlara baktığımız zaman jockey pompanın çalışma basıncı 115 psi. Durma basıncı ise shut off basıncı + sistemdeki minimum emiş hattı basıncı durma basma yüksekliğini belirlemiş oluyor.
Yangın pompası ise Jockey pompadan sonra devreye girdiğinde yaklaşık jockey pompayla arasında 0.5, 0.7 bar arasında seçilir farklar. Yangın pompası jockey pompanın 5 psi altında çalışacak, durması ise shut off basıncı+ minimum emiş hattı basıncı olarak belirlenebilir.
Yangın pompasının maksimum basıncı, yine dediğimiz kapalı vana yani shut off basıncı + pompanın maksimum emiş hattı basıncıdır. Fakat burada bir kural belirtiliyor. Bu da maksimum yangın pompası basıncının maksimum işletme basıncından küçük olması gerektiğidir.
Bu slide ile örnek olarak bir pompa eğrisini paylaştım. Bu eğri üzerinden öncelikle aslında bugün bahsedeceğimiz pompanın verileri, basma yüksekliği ve debiden bahsedeceğim kısaca. Ve bunu takiben NFPA 20 kapsamında istenen performans özelliklerinden bahsedeceğim.
Öncelikle pompanın debisi nasıl belirleniyor dersek eğer, yangın tesisatında sprinkler veya hydrantların ihtiyaçları belli. Bunlara göre en kötü senaryo belirleniyor ve bunlardan hangileri açılacak ise bir debi hesabı yapılıyor. Buradaki en büyük etken tehlike sınıfı ve hydrant ve sprinklerin hangisinin ne kadar süreyle devrede kalacağına göre bir katsayı oluşturuluyor ve buna göre bir debi hesabı yapılıyor. Genellikle emniyet içinde akışkan bu debi 1.2 ile çarpılarak yangın pompasında olması gereken debiyi veriyorlar. Basma yüksekliğine geldiğimizde; yine en kötü senaryoya göre belirleniyor basma yüksekliği de. En uzak noktada en fazla basınç isteyen sisteme göre hesap yapılıyor.
NFPA 20 nin istediği performans özelliklerine geldiğimizde; eğer ki anma debimiz 500 gpm ise yani yangın pompasından istenen debi 500 gpm ise bunun %150 debide de çalışabilir olması bekleniyor. Yani 500 gpm in 1,5 katı 750 gpm. 750 gpm sağlanırken aynı zamanda nominal basma yüksekliğinin de %65 in altına düşmemesi bekleniyor. Burada fark ettiyseniz normal hepimizin bildiği pompa eğrileri paraboliktir, burada eğri daha yatay. Bunun sistemi, biliyorsunuz ki debi arttığı zaman basınç düşüyor. Fazla debi ihtiyacında yine hortum ağzında yeterli basınç sağlayabilmek için genellikle pompa eğrisinin daha yatay olması bekleniyor.
Aslında burada yine bahsettiğim 1.5 katında debinin %65 in altına düşmemesi isteniyor demiştik, bu da yine bu pompa eğrisinin daha eğimli olmasıyla ilişkilendirilebilir. Pompanın eğrisinin yatay olmasını genellikle split case yani ayrılabilir gövdeli pompalar sağlar. Bu yüzden genellikle projelerde özellikle ayrılabilir gövdeli pompa tercih edilir.
Bunun yine bir sebebi de olası bir arıza durumunda ayrılabilir gövdeli pompalara müdahalenin daha kolay olabilir olmasından gelmektedir.
Son olarak performans özelliklerinden shut off elemanlarına zarar vermemek açısından pompanın kapalı vana basıncının nominal yani sistemde ihtiyaç duyulan basma yüksekliğinin %140 ının üzerinde olmaması beklenmektedir.